مقایسه تطبیقی نقش ارتش در انقلاب 1979 ایران وانقلاب 2011 مصر

ارتش و نیروهای مسلح نقش مهمی در تحولات سیاسی جوامع مختلف دارند. شیوه ی عمل نظامیان در مقابله با معترضان رژیم می تواند نقش تعیین کننده ای در آینده جنبش های اعتراضی داشته باشد. پژوهش حاضر با اشاره به تئوری هایی درباب نقش نیروهای مسلح در نتایج جنبش های اعتراضی، به واکاوی دلایل و عوامل تأثیرگذار در عملکرد متفاوت ارتش شاهنشاهی ایران و مصر نسبت به اعتراضاتی علیه رژیم های استبدادی که در این کشورها رخداده پرداخته است. پژوهشگر با استفاده از دو مولفه ی سطح نهادمندی و نوع رابطه نظامیان با جامعه که «لوتربک» در پژوهش خود مورد استفاده قرار داده به الگوی مشخصی برای نحوه ی پاسخ گویی ارتش به انقلاب ها و جنبش های اعتراضی دست یافته است. پایین بودن سطح نهادمندی، فاصله گرفتن فرماندهان از سطح جامعه و همچنین نزدیک بودن بدنه ی ارتش از لحاظ اعتقادی و فرهنگی با جامعه ایرانی سبب شد، با اوج گیری اعتراضات در بهمن 1357 بسیاری از نظامیان به انقلابیون بپیوندند و به این ترتیب برای فرماندهان راهی جز اعلام بی طرفی باقی نماند. این در حالی است که بالاتر بودن سطح نهادمندی ارتش مصر، خوشنامی و رابطه عمیق آن با جامعه منجر به عملکردی متفاوت از سوی نظامیان مصری شد و با مشروع خواندن خواسته های معترضان و برای حفظ منافع خویش تا سرنگونی رژیم «حسنی مبارک» با مخالفان وی همراهی کردند و در مرحله انتقالی رهبری جامعه را برعهده گرفتند و بار دیگر قدرت سیاسی را از آن خود ساختند. واژگان کلیدی: ارتش، انقلاب، ارتباط با جامعه، نهادمندی، کودتا